Świebodzice

Świebodzice położone są w południowej części Dolnego Śląska, około 30 km od granicy Polski z Czechami i administracyjnie wchodzą w skład Powiatu Świdnickiego. Od południa miasto graniczy bezpośrednio z Wałbrzychem. Południowymi krańcami miasta biegnie granica Książańskiego Parku Krajobrazowego, gdzie znajduje się fragment parku zamkowego Książa.

Miasto położone w środkowym biegu niespokojnej, górskiej Pełcznicy, będącej największym, prawym dopływem Strzegomki, na Pogórzu Świebodzickim u stóp Gór Wałbrzyskich. Świebodzice leżą na średniej wysokości 260-330 m n.p.m. Najniżej położonym punktem jest dolina Pełcznicy poniżej ujścia do niej Lubiechowskiej Wody (235 m n.p.m), zaś najwyższy punkt w mieście to zbocze Góry Garbnik (422 m n.p.m.). Pod względem geograficznym Świebodzice usytuowane są w pasie Obniżenia Podsudeckiego, na styku dwóch mezoregionów: od strony południowej – Pogórza Świebodzickiego (południowo-wschodnia część Pogórza Wałbrzyskiego), stanowiącego część Sudetów Środkowych, od północnej – Równiny Świdnickiej, stanowiącej część Przedgórza Sudeckiego.

Miasto zajmuje bardzo rozległy teren, a jego obszar liczy 30,4 km2. Świebodzice rozciągają się w ułożeniu niemal południkowym na odległość prawie 10 km. Ich nietypowe położenie charakteryzują bliżej współrzędne geograficzne krańca północnego (południowo-zachodni skraj lasu pomiędzy Cierniami i Grochotowem) 50o53’22” szerokości geograficznej północnej; krańca południowego (600 m od góry Kamieńsko) 50o50’09” szerokości geograficznej północnej; krańca wschodniego (od ostatnich zabudowań w Cierniach, 1 km w dół rzeki Pełcznicy) 16o23’25” długości geograficznej wschodniej: krańca zachodniego (ok. 400 m na północny- zachód od góry Kamieńsko) 16o15’17” długości geograficznej wschodniej. Południowa część miasta stanowi samodzielną jednostkę geologiczną określaną jako depresję Świebodzic.

Świebodzice są znaczącym węzłem drogowym południowo-zachodniej Polski. Południowo- wschodnimi obrzeżami miasta biegnie trasa komunikacyjna o znaczeniu krajowym nr 35 z Wrocławia przez Świdnicę, Wałbrzych do byłego przejścia granicznego z Republiką Czeską w Golińsku. Od niej na północny-zachód przez miasto odchodzi trasa krajowa nr 34 do Dobromierza i drogi nr 5. W mieście bierze swój początek droga wojewódzka nr 374 i prowadzi do Jawora przez Strzegom. Na terenie Świebodzic swój początek mają również trasy o znaczeniu wojewódzkim nr 371 i 373. Od trasy krajowej nr 34 tuż za zabudowaniami miasta odchodzi droga do Kamiennej Góry przez Stare Bogaczowice, zaś z Cierni lokalna szosa do Milikowic.

Elementem uzupełniającym jest przebieg przez miasto linii kolejowej nr 274 Wrocław Świebodzki – Zgorzelec/Görlitz. Świebodzice posiadają bezpośrednie połączenia między innymi z takimi miastami jak: Wałbrzych, Jelenia Góra, Szklarska Poręba, Wrocław, Poznań, Kalisz, Szczecin, Warszawa, Opole, Częstochowa, Bydgoszcz, Gdańsk, Gdynia, Sopot. Dworzec PKP w Świebodzicach znajduje się we wschodniej części miasta, około 1,5 km od centrum.

W północno-zachodniej części miasta działa lotnisko Gminy Świebodzice, na którym mogą lądować i startować niewielkie statki powietrzne. W przyszłości ma ono stanowić lokalny port lotniczy. Lotnisko od 2012 roku figuruje w ewidencji lądowisk Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Na lądowisku mogą być obsługiwane całodobowo samoloty o dopuszczalnej masie startowej do 5.700 kg. W chwili obecnej do dyspozycji pilotów przeznaczona jest trawiasta droga startowa o długości 750 m.

W swojej ponad 700-letniej historii Świebodzice przechodziły różne koleje losu, w których przeplatały się okresy rozkwitu i szybkiego rozwoju gospodarczego, demograficznego z czasami upadku oraz stagnacji. Liczba ludności zawsze była bardzo silnie związana z kondycją ekonomiczną nie tylko samego grodu, ale i całego Dolnego Śląska. Ilu mieszkańców zamieszkiwało miasto? Zawsze to interesowało zarówno władze miejskie, jak i księcia czy hierarchie kościelną. Długo jednak nie odnotowano tych liczb i nie zachowały się do dnia dzisiejszego odpowiednie dokumentu Można jednak na podstawie badań porównawczych stwierdzić, że na początku swojego istnienia Świebodzice nie liczyły więcej niż sto, sto kilkudziesięciu mieszkańców.

Od drugiej połowy XIII wieku liczba ta dość symetrycznie rosła. Jednak dopiero w 1576 roku sporządzono pierwszy inwentarz (spis) w Świebodzicach. Miasto liczyło wówczas około 1500 mieszkańców. W wieku XVII i XVIII rozwój demograficzny miasta przebiegał dość powoli. Przez miasto przetaczały się wojny (1618-1648, 1740-1763), zarazy (1632 i 1633), powodzie (1688 i 1736) i pożary (1640 i 1774), bardzo ograniczające rozwój gospodarczy i demograficzny. Szybki rozwój miasta zaobserwowano po roku 1830 i łączy się on z przemysłem. Na początku XX wieku miasto liczyło 9 tyś mieszkańców.

Liczba ta utrzymała się do II wojny światowej. Lata 1942-1944 przyniosły wzrost liczby mieszkańców związanych z przemieszczeniami wojennymi z bombardowanych miast niemieckich. Zbliżający się front wywoła kolejny exodus ludności Od 1946 roku liczba ludności symetrycznie wzrastała, przyspieszona przyłączeniem do Świebodzic wsi Pełcznica (1957) i Ciernie (1972). Ta ostatnia miejscowość liczyła w chwili przyłączenia 1783 mieszkańców. Obecnie liczba mieszkańców miasta zbliża się do 23 tysięcy.

O historii miasta przypominają liczne zabytki, a wśród nich warto wymienić: Ratusz i zespół rynkowy (Ratusz w centrum zespołu rynkowego to układ najbardziej typowy dla miast powstałych w średniowieczu. I tak jak w większości miast pełnił w swojej historii także funkcję placu targowego. Kompleks zachowanych do dzisiaj kamieniczek niestety nie pochodzi z czasów wcześniejszych niż przełom XVIII i XIX w. Jest to konsekwencją wielkiego pożaru, który strawił całe miasto 26 lipca 1774 r. Żywioł zniszczył też budynek Ratusza, a wraz z nim miejskie archiwum z cenną dokumentacją historii miasta. Dzisiejsza siedziba władz miejskich została wzniesiona przez znanego architekta Christiana Schultza jeszcze w XVIII w. Aktualny wygląd Ratusza jest wynikiem licznych renowacji, także w ostatnich latach), Mury Obronne (Świebodzice posiadają jeden z najlepiej zachowanych średniowiecznych systemów fortyfikacyjnych miast. Zachowane fragmenty pochodzą najprawdopodobniej z XV w. Były one sukcesywnie rozbudowywane i pod koniec XVIII w. w ich skład wchodziło 10 baszt i 3 bramy oraz obwarowania zamku. System ten uzupełniany był przez wały ziemne i fosę. Okalające miasto mury okazywały się skuteczne choćby w 1427 r. gdy odparto atak husytów, jednak nie zawsze potrafiły obronić miasto przed atakiem. Mimo licznych wojen pożarów oraz prób ich rozebrania przez Francuzów w 1809 r. zachowały się one w 80% i stanowią jeden z najlepiej kompletnych systemów obwałowań miejskich w kraju. O ich wyglądzie możemy się przekonać oglądając ich fragment przy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego. Obecnie wdrażany jest program ich rewaloryzacji obejmujący takie działania, jak odbudowa brakujących fragmentów oraz udostępnienie całości dla ruchu turystycznego).

Kościół św. Mikołaja (jego historia zaczyna się w XIII w. Konsekrowany przez biskupa wrocławskiego Wawrzyńca w 1228 r dał początek osadzie, zniszczonej w czasie najazdu Tatarów w 1241 r. Wspomniany już pożar zniszczył także tę świątynię. Pozostało jedynie prezbiterium, którego ściany boczne są najstarszą, jeszcze romańską częścią obecnego kościoła. We wnętrzu duże wrażenie robi ołtarz i ambona z baldachimem z XIX w. Dwie renesansowe figurki po obu stronach głównego ołtarza przedstawiają postaci św. Jadwigi Śląskiej i patrona kościoła, św. Mikołaja. Dziś właśnie w tej świątyni odbywają się miejskie uroczystości religijno-patriotyczne. Na zewnątrz kościoła znajduje się tablica poświęcona pamięci Marszałka Józefa Piłsudskiego, wmurowana w 70 rocznicę powstania II Rzeczpospolitej),

Kościół św. Piotra i Pawła (Pierwsze wzmianki dotyczące tego kościoła sięgają lat 1776 – 1779. Został zbudowany według projektu niemieckiego architekta Chrystiana Schultza. Budowla wzniesiona jest na planie krzyża z wieżą od zachodu. Po środku bocznych elewacji, wzdłuż całej wysokości ścian znajdują się nieznacznie wysunięte ryzality. Od frontu nad wejściem wznosi się kwadratowa dzwonnica, przechodząca nad balustradą w ośmioboczną wieżę zwieńczoną pod­wójnymi latarniami w barokowych hełmach i iglicą zakończoną kulą i krzyżem. Wnętrze posiada bogato rozczłonkowany strop wsparty na szesnastu kwadratowych słupach, przechodzących w doryckie kolumny. Słupy i kolumny dzielą wnętrze na trzy nawy, z których boczne maja na obu piętrach wybudowane balkony. Sklepienie lustrzane wspiera się na kolumnach. W 1945 roku ten ewangelicki kościół został przemianowany w katolicki kościół pomocniczy parafii św. Mikołaja. Od 2 sierpnia 1952 roku stał się samodzielnym kościołem parafialnym pod wezwaniem św. Piotra i Pawła. Świątynia ta i Ratusz Miejski stanowią dziś jeden z nielicznych w okolicy zespołów zabytkowych w stylu klasycystycznym).

Ruiny Kaplicy św. Anny (kościółek romański św. Anny (ruiny na Pełcznicy). Jest najstarszym zabytkiem sakralnym na terenie dzisiejszych Świebodzic. Był to kościół jednonawowy, okrągły, o charakterze obronnym, w stylu romańskim. Dokładna data jego powstania jest trudna do ustalenia, z powodu braku dokumentów budowy. Można tylko przypuszczać, że jego początki sięgają przełomu XII i XIII wieku, albo i wcześniej), Kościół p.w. św. Franciszka z Asyżu (powstał w I połowie XIII wieku jako budowla romańska. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 30 sierpnia 1228 roku. Przebudowany w XIV i XV wieku, do dziś przetrwał w formie budowli jednonawowej z niższym i węższym prezbiterium zamkniętym ścianą prostą. Do nawy od południa przylega kruchta, do prezbiterium od północy zakrystia. Nawa i kruchta nakryte są drewnianym stropem, prezbiterium sklepieniem krzyżowo – żebrowym, zakrystia sklepieniem kolebkowym).

Pałac rodziny Seidlów (XIX-wieczny pałacyk w stylu renesansu angielskiego. Wybudowany został przez Hugo Kramsta (stąd niemiecka nazwa pałacyku Hugoschloss), a następnie odsprzedany rodzinie Seidlów. Obecnie mieści się w nim Dom Pomocy Społecznej prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr de Notre Dame. Wokół zabytkowy park z interesującym drzewostanem, będący przedmiotem badań dendrologów), Ruiny Pałacu Wdów w Cierniach (pałac został wzniesiony prawdopodobnie na przełomie XVIII i XIX wieku przez Hachbergów z Książa. Pałac nigdy nie został ukończony i od wojen napoleońskich popada w ruinę), Brama Książańska (XVIII-wieczna brama wjazdowa do zespołu parkowo-pałacowego w Książu. Po obu stronach obiektu znajdują się dwa domki szwajcarskie, w których niegdyś zamieszkiwali: odźwierny i ogrodnik z Książa. Brama zwieńczona jest dwoma figurami lwów po jej obu stronach).

Książański Park Krajobrazowy (został utworzony 28 października 1981 roku jako jeden z pierwszych w Sudetach, na skraju Pogórza Wałbrzyskiego, pomiędzy Świebodzicami a Wałbrzychem. Zajmuje powierzchnię 3155 ha, zaś jego otulina ma 5933 ha. Około 87 % powierzchni parku zajmują lasy, które są administrowane przez Nadleśnictwa: Jawor, Wałbrzych i Świdnica. Natomiast całość parku położona jest w zasięgu terytorialnym gmin: Dobromierz, Stare Bogaczowice, Świebodzice, Świdnica, Wałbrzych. Park krajobrazowy położony jest na górnodewońskich i dolnokarbońskich skałach osadowych. Są to przeważnie zlepieńce i piaskowce, w których potoki wyżłobiły głębokie, kręte jary. Strome zbocza dolin dochodzą do 80 m wysokości. Miejscami są one usiane skałkami, między którymi prowadzą malownicze ścieżki i mostki zawieszone nad przepaściami).

Warto podkreślić, że ze względu na sąsiedztwo dużych kompleksów leśnych wchodzących w skład Książańskiego Parku Krajobrazowego, w mieście i jego najbliższych okolicach znajduje się bardzo gęsta sieć nieoznakowanych ścieżek i dróżek biegnących ze Świebodzic do wielu ciekawych i często bajecznych miejsc. Tereny te są bardzo zróżnicowane, trasy biegną wśród zalesionych wzgórz Pogórza Wałbrzyskiego i Świebodzickiego. Poza bogatą fauną i florą na swojej drodze ujrzymy często przepiękne widoki okolic oraz ciekawe obiekty architektury. Oprócz tych najbardziej znanych warto zwrócić uwagę na te mniej znane i często niedostrzegane .

Źródło: http://www.swiebodzice.pl/

Baza gastronomiczna:

Restauracja Turecka Istambuł

Restauracja Korona Śląska

Pizzeria Sportowa

Baza noclegowa:

Hotel Księżyc

Pensjonat Galery Club

Pokoje Gościnne RD Majka