Nowa Ruda

Nowa Ruda jako jedna z 14 gmin powiatu kłodzkiego leży w jego północno-zachodniej części, w Obniżeniu Noworudzkim pomiędzy Górami Sowimi, a Wzgórzami Włodzickimi, w dolinie rzeki Włodzicy i Woliborki. Wznosi się średnio na wysokości 360 – 420 m. Piękno Nowej Rudy podkreśla tarasowy układ miasta. Jego malownicze położenie można podziwiać z kursującego na trasie Kłodzko – Wałbrzych szynobusu, dwóch punktów widokowych, jak również z okalających miasto wzniesień i pagórków.

Najwyższe wzniesienia to Góra Wszystkich Świętych (648 m n.p.m.) i Góra Św. Anny (647 m n.p.m.). Urozmaicona rzeźba terenu, ciekawie krzyżujące się ulice, liczne mosty i wiadukty czynią z niej atrakcyjne krajobrazowo i turystycznie miejsce. Bliskie sąsiedztwo Republiki Czeskiej sprzyja wzajemnej współpracy, szczególnie z partnerskim miastem Broumov. Partnerskie kontakty łączą Nową Rudę także z niemieckim Castrop – Rauxel oraz francuskim Wallers – Arenberg. Nowa Ruda ze względu na górskie położenie, malowniczość krajobrazów i obecność w jej granicach wielu obiektów o ciekawej architekturze, a także wpisanych do rejestru i ewidencji zabytków jest miastem o dużym potencjale turystycznym. W Nowej Rudzie urodził się Franz Eckert, który dokonał transkrypcji hymnu Japonii na instrumenty europejskie. Jego popiersie można podziwiać przed Miejskim Ośrodkiem Kultury w Nowej Rudzie. 20 m od rynku, w kawiarni Biała Lokomotywa, mistrz świata baristów oferuje kawę w wielu wersjach smakowych, a pobliska pizzeria serwuje dania kuchni włoskiej i nie tylko.

Wychodzące z rynku, w cztery strony świata uliczki zaprowadzą nas w ciekawe i pełne tajemnic miejsca. Jednym z nich jest najstarsza część miasta z zabytkowymi domami tkaczy i jedyną na ziemi kłodzkiej Kaplicą Loretańską. Wieczorna iluminacja noworudzkiego rynku eksponuje najpiękniejsze detale architektoniczne. Ewenementem na skalę krajową jest powszechnie występujący na terenie miasta czerwony piaskowiec, z którego wykonane są mury oporowe, podbudowy oraz całe budynki.

Centrum Nowej Rudy i jej zabytkowy układ urbanistyczny stanowią solidną podstawę do wypromowania miasta jako ośrodka turystycznego. Malownicza rzeźba terenu, zabytki kultury świeckiej i sakralnej uatrakcyjniają pobyt w mieście.

ATRAKCJE TURYSTYCZNE NOWEJ RUDY

Kościół Św. Mikołaja (Kościół parafialny zbudowany w latach 1885-1890 jest przykładem sakralnego neogotyku jako jednego z piękniejszych na Dolnym Śląsku. Przed kościołem znajduje się drewniany krzyż, który ocalał z pożaru w 1884r.), zabytkowy ratusz w centrum (Ratusz, jeden z najładniejszych w Polsce, jest monumentalną i reprezentacyjną budowlą. Niegdyś wokół niego budowano kramy kupieckie oraz sukiennice. Ciekawostką są znajdujące się w Ratuszu gablotki z odciskiem jaszczurki paleozoicznej (Dateosaurus macrourus), żyjącej niegdyś na tutejszym terenie. W ratuszu mieści się Urząd Miejski w Nowej Rudzie, oraz siedziba organizacji pozarządowych. Obiekt ten posiada ciekawą, zabytkową architekturę, co potwierdza wpisanie go do rejestru zabytków).

Ul. Radkowska 27 – Kościół św. Katarzyny – według zapisów J. Wittiga pierwsza świątynia wzniesiona w pierwszej połowie XVI wieku, po wielokrotnych przebudowach w stylu neogotyckim. W części centralnej znajduje się obraz przedstawiający patronkę kościoła św. Katarzynę Aleksandryjską. Jest to świątynia trójnawowa z wysmukłą wysoką wieżą z zegarem, którą wieńczy ostrosłupowy hełm ze sterczynami w każdym narożu. W wielobocznym prezbiterium zachowały się jako jedyne po drugiej wojnie światowej witraże przedstawiające czterech ewangelistów. Boczne witraże są już dziełem współczesnym i przedstawiają sceny z życia Chrystusa.

ul. Szkolna 3 – budynek starej szkoły – Budynek szkoły wzniesiono w stylu budownictwa ceglanego w duchu neorenesansu, a szczyt w duchu gotyku ceglanego. Wiele elementów w budynku zostało wykonanych z czerwonego piaskowca pochodzącego z kamieniołomu na Górze Wszystkich Świętych.

ul. Radkowska – zabytkowy park dworski ze starodrzewiem przy potoku Dzik – Nazwa parku „stary” wzięła się od tego, że został stworzony wraz z powstaniem pałacu, czyli około 1685 r. Park okrąża z jednej strony potok Dzik, który w tym miejscu stanowił fosę dla pałacu.

ul. Piwna – zabudowania starego browaru – Browar założony w 1633 r. Pod koniec XIX i XX w. Stał się własnością znanej słupieckiej rodziny piwowarów i gorzelników Thieneltów. W 1945 r. przejęty w stanie produkującym jako „Państwowy Browar Szlagowo”.

ul. Piwna 5 – Kościół Ewangelicki (obecnie dom mieszkalny) z rzeźbami i kamiennymi elementami. Pochodzi z 1903 r., murowany z regularnych ciosów z szarego piaskowca, ozdobiony detalem z czerwonego piaskowca z wykutą datą budowy i zatartą inskrypcją.

ul. Połoniny – droga krzyżowa – powstała z inicjatywy pustelnika Josepha Hoffmana, grunt pod zabudowę ofiarował rolnik Franz Matzner. Kamieniarz Kintscher ze Ścinawki Średniej wykonał do niej 16 stacji tj. 14 właściwych, 1 wprowadzającą i 1 kończącą. Pierwotnie obrazy przedstawiające mękę Pańską były malowane, dopiero końcem XX wieku poszczególne stacje otrzymały płaskorzeźby z metaloplastyki.

Góra Wszystkich Świętych – Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej – Świątynia miała stanowić wotum za ocalenie od dżumy, jaka miała miejsce w 1680 r. na terenie Ziemi Kłodzkiej. Wybudował ją prawdopodobnie Christoph Langer, miejscowy szewc, wg projektu Jacobo Carove, pierwotnie na planie wpisanego w kwadrat krzyża greckiego o zaokrąglonych narożach, zwieńczona wieloboczną, pozorną kopułą z latarnią. Budulec stanowił miejscowy kamień. W 1750 r. dobudowano od zachodniej strony nawę i 2 boczne kaplice. Kościół został odbudowany w latach 1994-2000. Są w niej pochowani członkowie rodziny von Morgante, ówczesnych właścicieli Słupca, włoskiego pochodzenia. W ołtarzu głównym z korynckimi kolumnami zwraca uwagę figura Matki Bożej Bolesnej, a we wnętrzu sztukaterie w stylu „auriculaire” zwanym w Bawarii „stylem małżowiny usznej”.

Wieża widokowa na Górze Wszystkich Świętych – powstała dzięki staraniom słupieckiej sekcji GGV – Kłodzkie Towarzystwo Górskie (niem. Glatzer Gebirgsverein). W 1889 r. wybudowano mini wieżę o wysokości 2,8 m. Góra Wszystkich Świętych była dużą atrakcją turystyczną, więc ok. 20 lat później sekcja GGV zaproponowała budowę nowej, wyższej wieży. 12 czerwca 1913 r. wmurowano pod jej budowę kamień węgielny. Niedługo potem oddano do użytku nową, 15 m, okrągłą, zwieńczoną galeryjką wieżę widokową, wznoszącą się na wysokości 648 m n.p.m. i wybudowaną z czerwonego piaskowca, której nadano imię feldmarszałka von Moltke. Po gruntowanym remoncie w 2011 r. można z niej podziwiać piękne panoramy Sudetów Wschodnich i Środkowych.

ul. Kościelna 30 – Dwór wzniesiony w 1598 r. przez Bernharda von Stillfrieda z charakterystycznym portalem wykonanym przez włoskiego kamieniarza, o czym świadczą liczne motywy zdobnicze. W czasie wojny 30-letniej oraz w drugiej poł. XVIII w. dwór pełnił okresowo siedzibę właścicieli dóbr noworudzkich. W latach 1796-1816 w jednej z sal odprawiane były nabożeństwa dla wspólnoty ewangelickiej. Następnie został odkupiony od rodziny von Magnis, kolejnych właścicieli, przez rodzinę Tschischwitzów, w których posiadaniu znajdował się do lat 30. XIX w. Następnym właścicielem był Alfred von Aulock z Poliwody. W 1823 r. dwór spłonął, po czym został odbudowany jeszcze w pierwszej poł. XIX w. Przebudowany w latach 1850-1860, kiedy dobudowano wieżę w stylu nawiązującym do neoklasycyzmu i tudorowskiego neogotyku. Do roku 1930 pełnił funkcję siedziby szlacheckiej, później użytkowany był jako rządcówka. Piwnice dworu od XVI w. były przeznaczone na magazyn wina. Dwór po 1945 r., był budynkiem użyteczności publicznej, a obecnie jest własnością prywatną.

figura św. Jana Nepomucena z 1706 r. – najstarsza rzeźba świętego w Nowej Rudzie, patrona tonących i spowiedników. Skrzyżowanie ul. Podjazdowej, Cmentarnej i Fredry.

ul. Fredry 1 dawny dom handlowy Wolfa (ze sfinksem nazywanym syrenką noworudzką oraz płaskorzeźbą, przedstawiająca historię transportu, wykonaną z ceramiki bolesławieckiej). Budynek powstały w końcu XVI w. W XVIII w. należał do jednego z bogatszych noworudzkich sukienników Antona Michaela Wolfa prowadzącego interesy handlowe z kupcami zamorskimi, o czym może świadczyć znajdujący się na narożniku budynku sfinks z uskrzydloną głową nazywany również noworudzką syrenką. W 1920 r. otrzymał nową dekorację fasady wykonaną z ceramicznych plakiet z ceramiki bolesławieckiej przedstawiającą środki transportu z lat 30-tych XIX w. oraz początku XX w.

ul. Podjazdowa – Most Zamkowy – zabytkowy, kamienny wiadukt w ciągu ul. Piłsudskiego, nad ul. Podjazdową (jeden z najstarszych na Dolnym Śląsku). Obydwie ulice wychodzą z Rynku, a most umożliwia ich skrzyżowanie na różnych poziomach (jest dwuprzelotowy) i uwidacznia różnice poziomów w obszarze miasta. Znajdują się na nim daty budowy i remontów (1626, 1796, 1846).

ul. Słupiecka 42 – Muzeum Wittiga – dom wybudowany w 1927 r. wg projektu prof. Josepha Wittiga, profesora teologii, filozofa, ekskomunikowanego za poglądy księdza katolickiego, wreszcie poety, pisarza, kronikarza, który gromadził wiadomości historyczne dotyczące Hrabstwa Kłodzkiego. Jest on autorem „Kroniki Nowej Rudy” i Kroniki Słupca”. Muzeum mieści się w domu rodzinnym Wittiga. Na parterze przygotowano 2 sale ekspozycyjne. W jednej prezentowana jest wystawa biograficzna, w drugiej na podstawie zdjęć archiwalnych odtworzono dawne wnętrze, przypominające otoczenie w jakim żył i mieszkał Joseph Wittig, nastrój i atmosferę pracy oraz wypoczynku. Wystawy prezentują pamiątki osobiste, fotografie, dokumenty i książki autorstwa pisarza.

ul. Kopernika 8 – drukarnia Wilhelma Wenzela Klambta – budynek powstał w latach 1860-1870 i był systematycznie rozbudowywany. Najstarsza, parterowa część, reprezentująca skromne budownictwo ceglane, zwrócona jest szczytowo do ulicy. Obok jest willa, należąca niegdyś do rodziny Rose, właścicieli wydawnictwa, zbudowana 1886 r. w stylu budownictwa ceglanego, nawiązująca do architektury średniowiecznej, renesansu i manieryzmu oraz ogród z ciekawym starodrzewiem. Drukarnia działała od poł. XIX w. do końca II wojny światowej oraz po wojnie, jako Zakłady Graficzne Klambt. Później działała w obiekcie jedna z pierwszych w kraju szkoła poligraficzna (od 1946 r.), obecnie Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych.

Domy Tkaczy – ciąg 6 budynków, zwróconych podcieniami w kierunku rzeki, powstałych w latach 1708-1818. Są to domy 2 lub 3 taktowe. W przednie takty wbudowano sklepione podcienia wsparte na słupach z czerwonego piaskowca. Pod podcieniami prowadzi ciąg pieszy. Pierwotnie drewniane, przebudowane i podwyższone końcem XIX w. Zachowały się kamienne, datowane portale. Jedyny zachowany drewniany dom z podcieniami wyburzono w 1960 r.

Zamek Stillfriedów – pierwsza wzmianka z 1352 r. mówi o drewnianym zamku na kamiennych fundamentach wybudowanym przez Wusthuba (właściciela Nowej Rudy), kolejny właściciel von Donyn polecił w tym miejscu wznieść zamek kamienny, a kolejny, von Stilfried w latach 1536-1550 zleca jego rozbudowę. W 1622 r. zamek spłonął w czasie najazdu na miasto wojsk cesarskich. W 1663 r. dokonano odbudowy i przebudowy zamku. Kolejne przebudowy spowodowały, że widoczne są różne formy architektoniczne, ale dominującym stylem całego obiektu pozostaje późny barok. Okazały czteroskrzydłowy budynek z wewnętrznym dziedzińcem i pięcioosiowym portykiem zwieńczonym balustradą i mansardowym dachem wznosi się na krawędzi skarpy tzw. górnego miasta i od strony południowo – zachodniej zamyka, wraz z dawnym placem przedzamcza, noworudzki rynek. Obecnie własność prywatna.

Muzeum Górnictwa w Nowej Rudzie – Placówka prywatna powstała na bazie części obiektów zlikwidowanej KWK „Nowa Ruda”. W skład placówki wchodzi Podziemna Trasa Turystyczna „Kopalni Węgla Kamiennego w Nowej Rudzie”, wykorzystująca sztolnię ćwiczebną Zespołu Szkół Górniczych. W skład ekspozycji, prezentowanej w budynku dawnej dyspozytorni wchodzi wystawa, prezentująca noworudzkie górnictwo węgla kamiennego: jego historię i organizację, górnicze narzędzia i urządzenia, stroje i ubiory robocze oraz modele dawnych budynków i maszyn. Ponadto zobaczyć można oryginalne: piece oraz konstrukcję szybu „Lech”. W skład podziemnej części muzeum wchodzi trasa turystyczna o długości 700 metrów, urządzona w dawnym polu górniczym „Piast”. Podczas zwiedzania trasy prezentowane są m.in. technologie zabezpieczania chodników, metody wydobycia i transportu węgla, urządzenia górnicze (kombajn górniczy, wrębiarka). Do ciekawostek trasy należą m.in. okazy skamieniałej araukarii czy tzw. „ul” czyli górnicza ubikacja. Przewidziane jest również spotkanie ze Skarbnikiem. Zwiedzanie trasy kończy przejazd elektryczną kolejką, mogącą zabrać do 36 osób.

Rynek i Ratusz – obecny jest 3 noworudzkim ratuszem w tej lokalizacji, a 4. historycznie. Zbudowany został w 1884 r. w stylu biedermeier. W okresie 1892-1894 powiększono go poprzez podniesienie dachu oraz ozdobiono (portal, wykusze i okienne szczyty). W północno – zachodnim narożniku budynku wmurowano fontannę z barokową figurą Św. Floriana (1756 r.). Ratusz, jeden z najładniejszych w Polsce, jest budowlą reprezentacyjną. Niegdyś wokół niego budowano kramy kupieckie oraz sukiennice. Ciekawostką są znajdujące się w Ratuszu gabloty z odciskiem paleozoicznego gada (Dateosaurus macrourus), żyjącego kiedyś na tym terenie. Jest to siedziba władz miejskich.

Znaczek turystyczny z ratuszem można nabyć w punkcie Informacji Turystycznej w Nowej Rudzie – Rynek 2. Noworudzki Rynek został wytyczony ok. 1442 r. Ma kształt prostokąta lekko pochylonego na północ, otoczonego budynkami wybudowanymi w różnych latach. Wychodzi z niego 6 ulic. Warta uwagi jest pierzeja północno-wschodnia, najstarsza, z zachowanymi podcieniami.

Rynek – fontanna z grupą figuralną św. Jana Chrzciciela – pomnik z brązu z 1909 r. wykonany wg projektu prof. Werner-Schwarzburga z Wrocławia. Przedstawia scenę chrztu Jezusa. Cokół i balustrada wykonana z granitu strzelińskiego.

Rynek – figura św. Floriana – od 1908 r. wmurowana w naroże Ratusza na nowym cokole. Rzeźba z piaskowca, wykonana prawdopodobnie w pracowni Michaela Klahra w 1756 r., fundowana przez miasto. Pierwotnie stała przy studni na środku Rynku, w 1855 r. przeniesiono ją do poł.-zach. części.

ul. Kłodzka 16 – Regionalne Centrum Turystyki Aktywnej – świetnie zorganizowane, kompletne zaplecze treningowe, idealne do organizacji zawodów, zgrupowań i obozów dla sportowców różnych dyscyplin z kraju i zagranicy. To nowoczesna baza turystyczna dla grup zorganizowanych i gości indywidualnych zapewniająca maksymalną wygodę poprzez skumulowanie zespołu obiektów w jednym miejscu. Dzięki rozbudowanemu zapleczu noclegowemu i gastronomicznemu obiekt może przyjąć jednocześnie 260 osób, oferując im pełny komfort i możliwości korzystania ze wszystkich obiektów sportowych oraz bogatego zaplecza odnowy biologicznej. RCTA posiada pełnowymiarowy basen sportowy na 25 metrów długości i 8 torów z homologacją Polskiego Związku Pływackiego umożliwiającą organizację wszelkiego rodzaju zawodów pływackich. Dodatkowo w obiekcie jest basen rekreacyjny na 20 metrów, z 4 torami do nauki pływania. Atrakcją są również: 60 metrowa zjeżdżalnia, bicze wodne, gejzery, masaże wodne, sauna sucha i parowa oraz bar słoneczny. W skład obiektu wchodzą hala widowiskowo-sportowa o wymiarach 50 na 23,5 m. oraz hala treningowa przeznaczona do treningów i wykorzystywana pomocniczo w czasie imprez sportowych. Dostępne jest w pełni zmodernizowane, odpowiadające europejskim standardom, pełnowymiarowe boisko piłkarskie ze sztuczną nawierzchnią, trybunami, oświetleniem i bieżnią tartanową. Zaplecze sportowe obiektu wzbogaciło się także o skocznie do skoku w dal i wzwyż, stanowiska do pchnięcia kulą, boiska do piłki plażowej oraz boiska wielofunkcyjne ze sztuczną nawierzchnią i oświetleniem (do tenisa, piłki ręcznej, siatkowej i koszykówki).

Ścianka wspinaczkowa Szyb Nowy I – najwyższa ścianka wspinaczkowa (58,80m) w Polsce, będąca symbolem miasta i regionu, znajdująca się w dzielnicy Słupiec. Udostępnione są 2 ścianki (zewnętrzna i wewnętrzna) wraz z zagospodarowaniem terenu (ciągi piesze, miejsca postojowe). Całość przystosowana dla osób niepełnosprawnych.

Źródło: IT Nowa Ruda

Baza gastronomiczna:

Restauracja Parkowa

Bar Kuchnia Domowa

Pizzeria Ewelina

Baza noclegowa:

Hotel Dwór Górny

Hotel Parkowa

Dom Wypoczynkowy Sport Centrum

Pokoje Gościnne Centrum Biznesu i Innowacji

Gospodarstwo Agroturystyczne „Krucza Dolina”